Ο ρόλος του γονέα είναι ίσως ο πιο καθοριστικός στην ανάπτυξη αλλά και στην εξέλιξη ενός νεαρού αθλητή, καθώς είναι αυτός που στο περιβάλλον του θα συμβάλει περισσότερο από όλους στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του. Στα τριάντα οκτώ χρόνια εμπλοκής μου στον αθλητισμό ως προπονητής νεαρών αθλητών είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς τύπους γονέων και να δω στην συνέχεια την εξέλιξη που είχαν αυτά τα παιδιά τους ως αθλητές, αλλά και ως ενήλικες και πιστεύω πως μπορώ να πω τι είναι αυτό που βοηθάει και τι όχι στην εξέλιξη ενός νεαρού αθλητή.
Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως ο αθλητισμός είναι ένα σχολείο στο οποίο το παιδί μας θα μάθει να “εργάζεται” για να κατακτήσει έναν συγκεκριμένο στόχο και σ’ αυτό του τον στόχο ο προπονητής και οι γονείς του είναι οι πιο στενοί του συμπαραστάτες και σίγουρα η συμπεριφορά τους έχει μεγάλο μερίδιο στο τελικό αποτέλεσμα . Αυτό όμως που εμείς ονειρευόμαστε ως τελικό αποτέλεσμα είναι η αντανάκλαση της συμπεριφορά μας, είτε είμαστε γονείς , είτε προπονητές.
Αν ο στόχος μας είναι να δούμε το παιδί μας έναν παγκόσμιο πρωταθλητή ή έναν Ολυμπιονίκη, τότε οι πιθανότητες που έχουμε να δούμε το όνειρό μας να γίνεται πραγματικότητα είναι λιγότερες από μια στις χίλιες, αφού πέρα απ’ τους εξωτερικούς παράγοντες που θα πρέπει να είναι όλοι ευνοϊκοί, είναι γενετικά προκαθορισμένο αν θα το καταφέρουμε ή όχι. Αν όμως ο στόχος μας είναι να μεγαλώσουμε μια συγκροτημένη και μεθοδική προσωπικότητα, τότε το παιδί μας έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει και ένας μεγάλος αθλητής. Ο αθλητισμός είναι το μεγαλύτερο σχολείο για ένα παιδί, αφού κανείς δεν θα του χαρίσει τίποτα χωρίς κόπο και υπομονή και αυτά τα στοιχεία είναι σίγουρα το κλειδί για να γίνει κάποτε πετυχημένο και ως αυριανός γονέας, σύντροφος ή επαγγελματίας.
Το σημαντικότερος κίνητρο συμμετοχής ενός παιδιού στον αθλητισμό είναι “Για την χαρά και την απόλαυση του παιχνιδιού” και αυτό που πάντα αποζητά ένα παιδί από το παιχνίδι είναι η αποδοχή και η επιβράβευση από τους γύρω του αλλά κυρίως από τους γονείς του. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους προπονητές Bruce E. Brown και Rob Miller και διήρκεσε τρεις δεκαετίες, στην οποία ρωτήθηκαν εκατοντάδες αθλητές πανεπιστημίων των ΗΠΑ για το ποια είναι η χειρότερή τους ανάμνηση, από την παιδική τους ηλικία ως αθλητές, η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε «Η επιστροφή στο σπίτι με τους γονείς μου». Οι ίδιοι αθλητές ρωτήθηκαν τι ήταν αυτό που τους έλεγαν οι γονείς τους και το οποίο τους έκανε να αισθάνονται όμορφα, ερώτηση στην οποία επίσης η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε «Μ’ αρέσει πολύ να σε βλέπω να παίζεις- αγωνίζεσαι».
Ο τρόπος που θα διαχειριστεί ένας γονέας το αποτέλεσμα κάθε προσπάθειας του παιδιού του είτε είναι η νίκη, είτε είναι η ήττα είναι καθοριστικός για την εξέλιξη της προσωπικότητας του παιδιού και συμβάλλει στη σωστή ανάπτυξή και ολοκλήρωσή του. Αυτό που θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ως γονείς πριν και μετά από κάθε αγώνα είναι πώς είμαστε εκεί για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αντιμετωπίσουν τις όποιες δυσκολίες ή αποτυχίες κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο αλλά ποτέ πως να τις αποφύγουν. Επιτρέποντας στα παιδιά μας να αποτύχουν είναι ο μόνος τρόπος για να τα βοηθήσουμε να μάθουν, να αναπτυχθούν και να πάρουν τα εφόδια που θα τα κάνουν πραγματικούς νικητές.
Ποια είναι όμως τα πιο συχνά λάθη που κάνουν οι γονείς νέων αθλητών και πώς μπορούν να αποφευχθούν;
1. Η πρόωρη εξειδίκευση
Μην φοβηθείτε να επιτρέψετε στο παιδί σας να ασχοληθεί με ένα δεύτερο άθλημα, αντιθέτως επιδιώξετε το εσείς ο ίδιος. Αφήστε το παιδί σας να πειραματιστεί σε διαφορετικά σπορ και μην ζητάτε από αυτά να δεσμευτούν για κάτι που επέλεξαν, απαγορεύοντας έμμεσα ή άμεσα να αλλάξουν γνώμη. 0 αθλητισμός έχει σαν κύριο στόχο, να αντικαταστήσει το παιχνίδι, και αποκλείεται να συνεχίσει να είναι παιχνίδι γι’ αυτά αν πάψει να τους ευχαριστεί. Να θυμάστε ότι η εξειδίκευση σε ένα μόνο άθλημα με εντατική προπόνηση μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε τραυματισμούς, ψυχική καταπόνηση ή απλά και μόνο στην ανάπτυξη συγκεκριμένων κινητικών δεξιοτήτων ,που πιθανότατα θα του είναι άχρηστες στο μέλλον.
2. Τα βιαστικά συμπεράσματα
Πριν βιαστείτε να ανακηρύξετε το παιδί σας σε κορυφαίο ταλέντο ή ακατάλληλο για το άθλημα με το οποίο ασχολείται, λάβετε υπόψιν σας πως η βιολογική ηλικία ενός παιδιού ενδέχεται να απέχει έως και δύο χρόνια από έναν συνομήλικό του και συνεπώς ουσιαστικά να βρίσκεται μία ολόκληρη κατηγορία πάνω ή κάτω από αυτή που αγωνίζεται.
Η πρόωρη ωρίμανση συνοδεύεται από συγκριτικά πλεονεκτήματα αυξημένων σωματικών προσόντων και καλύτερης απόδοσης, ιδιαίτερα σε αγωνίσματα που η δύναμη, η μυϊκή ισχύς και η ταχύτητα επηρεάζουν την επιτυχία. Το πιο αξιόπιστο κριτήριο για τον προσδιορισμό της βιολογικής ηλικίας είναι η εξέταση της σκελετικής ηλικίας. Η μέθοδος αυτή όμως, είναι αρκετά δαπανηρή σε χρόνο και χρήμα και απαιτεί άσκοπη ακτινοσκόπηση των εξεταζόμενων σε πολύ νεαρή ηλικία.
Πιο εύκολα μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της βιολογικής ηλικίας ενός αθλητού με μετρήσεις φυσικών χαρακτηριστικών, όπως το σωματικό ύψος και το σωματικό βάρος ανά εξάμηνο, καθώς και με παρατηρήσεις της ανάπτυξης των δευτερευόντων σεξουαλικών χαρακτηριστικών. Αμέσως μετά την απότομη αύξηση του ύψους, που σημαίνει και την είσοδο στην εφηβεία ακολουθεί σημαντική αύξηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO2max) και της δύναμης ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης στοιχείων που είναι καθοριστικά για την απόδοση ενός αθλητού ειδικά στην ποδηλασία.
3. Η επιβολή των προσωπικών μας φιλοδοξιών
Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη που μπορεί να κάνει ένας γονέας είναι η επιβολή των δικών του φιλοδοξιών ή των δικών του αθλητικών “απωθημένων”. Σιγουρευτείτε πως το παιδί σας δεν ασχολείται με τον αθλητισμό και ίσως με το συγκεκριμένο άθλημα απλά για σας. Υπάρχουν αθλητές που καταλήγουν να αθλούνται για να ικανοποιήσουν κάποιον από τους γονείς του γιατί απλά έτσι συνεχίζουν να απολαμβάνουν την αποδοχή και την επιβράβευσή του. Σταματήστε να πιέζετε το παιδί σας να φέρει καλύτερα αποτελέσματα και ενδιαφερθείτε αν περνάει καλά. Παρακολουθήστε προσεκτικά το παιδί σας, σε στιγμές που αυτό δεν το ξέρει, κατά την διάρκεια της προπόνησης ,αλλά και πριν και μετά από αυτήν, εάν θέλετε πραγματικά να το δείτε ευτυχισμένο. Εάν το παιδί σας κάνει ότι μπορεί για να μην χάσει την προπόνηση, αν γελάει και διασκεδάζει κατά την διάρκειά της και τέλος αν φεύγει ικανοποιημένο με ενέργεια και ενθουσιασμό, τότε σίγουρα είσαστε σε καλό δρόμο, αν όμως δεν συμβαίνει κάτι από αυτά ενδιαφερθείτε να μάθετε τι απασχολεί το παιδί σας, η διαίσθησή σας και η παρατήρηση θα σας βοηθήσουν να βρείτε το καλύτερο γι’ αυτό.
4. Η σύγχυση ρόλων
Περιοριστείτε στον ρόλο του γονέα και μην προσπαθείτε να γίνετε εσείς ο προπονητής ακόμη και αν αυτή είναι η δουλειά σας. Είναι λάθος να δίνουμε προπονητικές οδηγίες και να διορθώνουμε τεχνικά το παιδί ή να του κάνουμε “έξτρα” προπονήσεις, γιατί εκτός απ’ το να χάνει την εμπιστοσύνη του στον προπονητή του, που είναι επιζήμιο για το ίδιο, λαμβάνει μηνύματα που το μπερδεύουν και συνεπώς γίνονται εμπόδια στην εξέλιξή του. Η υπέρμετρη προπονητική επιβάρυνση ενδεχομένως να σας κάνει βραχυπρόθεσμα να πιστέψετε πως έχετε ένα παιδί θαύμα, αλλά ο χρόνος θα αποκαλύψει την αλήθεια. Θα πρέπει κάθε στιγμή να νοιώθετε πως ο προπονητής είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχός σας στην πρόοδο του παιδιού σας και όχι αντίπαλός σας και πως θα είναι καλό να μοιράζεστε μαζί του τις ανησυχίες σας αντί να προσπαθείτε να τον αντικαταστήσετε.
5. Η υπέρμετρη αξία στον εξοπλισμό
Πριν από λίγα χρόνια βρέθηκα για πρώτη μου φορά στην κορυφαία στιγμή των προαγωνιστικών κατηγοριών, την “Ημέρα Νεολαίας” μια αθλητική διοργάνωση που πραγματικά βοηθάει ουσιαστικά στην ανάπτυξη του αθλήματος. Αυτό που πραγματικά με εξέπληξε ήταν ο εξοπλισμός που είχαν στην κατοχή τους παιδιά ηλικίας 12 και 13 ετών, εξοπλισμός που δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από αυτόν που χρησιμοποιούν αθλητές επαγγελματικών ομάδων. Πολλοί γονείς στην προσπάθεία τους να δουν το παιδί τους να κερδίζει έναν αγώνα, ξοδεύουν ασύστολα για εξοπλισμό αγοράζοντας κάτι που μακροπρόθεσμα αποδεικνύεται μπούμερανγκ και οδηγεί πολλούς αθλητές στην εγκατάλειψη. Ο εξοπλισμός θα πρέπει να ακολουθεί το επίπεδο και την προπονητική ηλικία του αθλητή, διαφορετικά ο αθλητής δεν είναι σε θέση να τον εκτιμήσει αλλά και παράλληλα πολλές φορές παύει να έχει σημαντικά κίνητρα για να φτάσει ψηλότερα..
6. Η υπερπροστατευτικότητα
Το παιδί μεγαλώνοντας θα πρέπει σταδιακά να αναλαμβάνει τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις που του αναλογούν. Ένα παιδί που δεν πιέστηκε, δεν θα καταφέρει ποτέ να αναλάβει ευθύνες ως ενήλικας και θα χρειάζεται πάντα κάποιον δίπλα του για να το προστατεύει ή να του υποδεικνύει τι είναι λάθος ή σωστό. Ο αθλητισμός, όπως και η ίδια η ζωή είναι απαιτητικός και ζητάει άτομα που να γνωρίζουν πως να διαχειριστούν την πίεση και αυτό μακροπρόθεσμα είναι και το μεγαλύτερο όφελος για ένα παιδί. Οι μικρές αποτυχίες, ή οι δυσκολίες είναι αυτές που θα το βοηθήσουν να ωριμάσει σταδιακά και να μπορέσει να διαχειρίζεται δύσκολες καταστάσεις ώστε να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Σαφώς και δεν εννοούμε πως θα πρέπει να αφήσουμε ένα παιδί να κάνει ανεξέλεγκτο λάθη, αλλά θα πρέπει να είμαστε διακριτικά στο πλάι του. Η απουσία πίεσης είναι το ίδιο λάθος για τη διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού με την υπέρμετρη πίεση.
7. Σκεφτείτε μακροπρόθεσμα βάλτε όμως βραχυπρόθεσμους στόχους
Φανταστείτε πως το παιδί σας θα μπορέσει να φτάσει έως και την τελευταία χρονιά της κατηγορίας εφήβων και προγραμματίστε τα πάντα σε σχέση με αυτό, έτσι και αλλιώς από εκεί και πέρα τις αποφάσεις για το αν αξίζει να συνεχίσει ή όχι θα τις πάρει μόνο του. Σκεφτείτε πως κάθε χρόνο το παιδί θα πρέπει να νοιώθει πως ανεβαίνει ένα σκαλοπάτι, είτε αυτό λέγεται συνολικός αριθμός προπονήσεων, είτε συνολικός αριθμός αγώνων, είτε συνολικός αριθμός χιλιομέτρων ταξιδιού, είτε αθλητικός εξοπλισμός. Σταματήστε λοιπόν να προσπαθείτε να τα κατακτήσετε όλα όσο πιο γρήγορα γίνεται ξοδεύοντας άσκοπα χρήματα για να αγοράσετε το καλύτερο ποδήλατο της αγοράς ή για να συμμετάσχετε σε έναν διασυλλογικό αγώνα που γίνεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά αλλά έχει εύκολους βαθμούς. Βάλτε κοντινούς και απτούς στόχους ώστε να κρατήσετε το ενδιαφέρον του παιδιού ζωντανό και για να το προστατέψετε από το να νοιώσει αποτυχημένο.
Σταματήστε να ενδιαφέρεστε περισσότερο για την απόδοσή του και δώστε μεγαλύτερη σημασία εάν περνάει καλά. Εάν δεν περνάει καλά, αργά ή γρήγορα θα εγκαταλείψει την προσπάθεια. Φροντίστε ή ενθαρρύνετέ να έχει και άλλα ενδιαφέροντα και πάνω απ’ όλα θυμίζετέ του καθημερινά πως ο αθλητισμός είναι μέρος της διασκέδασής του και όχι όλη του η ζωή. Ο αθλητισμός θα πρέπει να είναι ο τρόπος και όχι ο στόχος αλλά και μια μεγάλη βοήθεια στην προσπάθειά σας να δείτε το παιδί σας ώριμο, ολοκληρωμένο σαν προσωπικότητα και ευτυχισμένο.
